Τα απορρίμματα σε θάλασσες και ακτές αποτελούν μια μορφή ρύπανσης που συναντούμε, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, σε όλες της περιοχές του πλανήτη μας.
Την έκταση του προβλήματος σε παγκόσμιο επίπεδο έρχεται να επιβεβαιώσει η επετειακή αναφορά για τα 25 χρόνια υλοποίησης της Παγκόσμιας Ημέρας Εθελοντικού Καθαρισμού Ακτών (Ιnternational Coastal Cleanup – ICC), που δημοσίευσε την 22 Μαρτίου ο περιβαλλοντικός μη-κυβερνητικός οργανισμόςOcean Conservancy.
Η εθελοντική αυτή προσπάθεια ξεκίνησε το 1985 από μία ευαισθητοποιημένη κάτοικο στην Καλιφόρνια, που αποφάσισε να αφιερώνει μία ημέρα το χρόνο στον καθαρισμό της κοντινής της παραλίας στην οποία συναντούσε συνεχώς απορρίμματα.
Η πρωτοβουλία αυτή εξελίχθηκε με τα χρόνια σε παγκόσμια εκστρατεία κάθε Σεπτέμβριο, αποτελώντας το παλαιότερο και μεγαλύτερο γεγονός του είδους της στον κόσμο. Τα 25 αυτά χρόνια περισσότεροι από 8 εκατομμύρια κάτοικοι του πλανήτη έχουν συλλέξει 65 χιλιάδες τόνους απορριμμάτων από ακτές, όχθες ποταμών και λιμνών σε 152 χώρες.
Σημαντικό στοιχείο αποτελεί η καταγραφή των απορριμμάτων από τους εθελοντές, καθώς με τον τρόπο αυτό ανακαλύπτουμε χρήσιμα συμπεράσματα για το ανθρώπινο χέρι που «κρύβεται» πίσω από κάθε σκουπίδι. Για παράδειγμα, από τους καπνιστές προέρχονται 52 εκατομμύρια αποτσίγαρα που έχουν συνολικά συλλέξει οι εθελοντές, ποσότητα ικανή να γεμίσει 100 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων!
Επιπλέον, τα απορρίμματα σε θάλασσες και ακτές μπορεί να ξεκινούν ως ένα πρόβλημα τοπικό, αλλά τις περισσότερες φορές απαιτούν αντιμετώπιση σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς μέσω του ανέμου και των θαλάσσιων ρευμάτων αυτά μεταφέρονται μακριά. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της τεράστιας συσσώρευσης πλαστικών σε θαλάσσιες περιοχές του Ειρηνικού και του Ατλαντικού Ωκεανού, όπου η κυκλοφορία των επιφανειακών υδάτων είναι αργή λόγω της μικρής έντασης των ανέμων και των υψηλών συστημάτων πίεσης.
Οι ανεξέλεγκτες διαστάσεις που έχει πάρει το πρόβλημα της ρύπανσης με πλαστικά επιβεβαιώνεται και από το ICC: από το 1985 οι εθελοντές έχουν αφαιρέσει από τις ακτές 152 χωρών σχεδόν 8 εκατομμύρια πλαστικές σακούλες και 9,5 εκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια, τα οποία, αν τα βάζαμε στη σειρά, υπερκαλύπτουν το συνολικό μήκος των ακτών της Ελλάδας και της Ιταλίας!
Σε αντίθεση με τα οργανικά απορρίμματα, τα πλαστικά που πλέουν στην επιφάνεια της θάλασσας δεν βιο-διασπώνται, αλλά μέσω της ηλιακής ακτινοβολίας φωτο-διασπώνται σε μικρότερα κομμάτια, τα οποία όμως δεν εξαφανίζονται. Συνεχίζουν το μακρύ τους ταξίδι μέσω της τροφικής αλυσίδας, ενώ αδιευκρίνιστες παραμένουν οι ακριβείς επιπτώσεις της μακροχρόνιας συσσώρευσης χημικών ουσιών που εκλύουν τα πλαστικά στους θαλάσσιους οργανισμούς και τον άνθρωπο.
Συχνά, τα απορρίμματα που αφήνουμε στις ακτές, από αμέλεια ή αδιαφορία, είναι αυτά που δρουν την επόμενη μέρα, εβδομάδα, μήνα ή χρόνο ως παγίδες θανάτου για άλλους ζωντανούς οργανισμούς. Θαλάσσιες χελώνες τρώνε πλαστικές σακούλες γιατί νομίζουν ότι είναι μέδουσες, θαλασσοπούλια καταπίνουν κομμάτια πλαστικού τα οποία από ψηλά φαντάζουν για ψάρια, παιχνιδιάρικα δελφίνια και φώκιες παγιδεύονται σε συνθετικά σχοινιά ή δίχτυα με αποτέλεσμα να τραυματίζονται και να πεθαίνουν από πνιγμό ή ασφυξία.
Μόνο από τους καθαρισμούς ακτών στο πλαίσιο του ICC από το 1985, εθελοντές έχουν εντοπίσει 4.073 θαλάσσιους οργανισμούς, που έχουν τραυματιστεί ή πεθάνει ως αποτέλεσμα της παγίδευσης τους σε κάθε λογής απορρίμματα. Στους οργανισμούς αυτούς συμπεριλαμβάνονται 221 θαλάσσια θηλαστικά και1.449 πουλιά.
Στη χώρα μας, την εθελοντική αυτή δράση συντονίζει όλα αυτά τα χρόνια η Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος–HELMEPA, προσκαλώντας τα μέλη της, συνεργαζόμενους φορείς και ευαισθητοποιημένους πολίτες σε όλη την χώρα να συμβάλλουν σε αυτή την προσπάθεια αφιερώνοντας μία ημέρα στον καθαρισμό της αγαπημένης τους ακτής ή/και του βυθού.
Εθελοντικοί καθαρισμοί ακτών πραγματοποιούνται όμως και σ’ όλη τη διάρκεια του έτους από παιδιά και νέους-μέλη των προγραμμάτων «Παιδική HELMEPA» και «Ναυτίλοι» αντίστοιχα, καθώς και από εταιρείες-μέλη της HELMEPA, με σκοπό να αναδείξουν την ευθύνη που έχουμε όλοι μας στη δημιουργία – και άρα και στην επίλυση – του προβλήματος.
Οι εθελοντικοί καθαρισμοί ακτών, αν και χρήσιμο εργαλείο για τη συλλογή δεδομένων και την περιβαλλοντική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση τοπικών κοινωνιών, αποτελούν συμβολική πρωτοβουλία και από μόνοι τους δεν μπορούν να δώσουν λύσεις στο πρόβλημα.
Αυτό που τώρα απαιτείται είναι γενναίες πρωτοβουλίες και συνέργειες μεταξύ ατόμων και κοινωνικών ομάδων, του ιδιωτικού τομέα, κυβερνητικών φορέων, και διακρατικών οργανισμών για την εξεύρεση πρακτικών και αποτελεσματικών λύσεων με σκοπό την πρόληψη της ρύπανσης θαλασσών και ακτών με απορρίμματα.
Για τα αποτελέσματα του ICC 2010 στην Ελλάδα μπορείτε να επισκεφθείτε το σύνδεσμο www.helmepa.gr/pdf/ICC-2010-Results-for-Greece.pdf
Για την πλήρη έκθεση του ICC 2010 μπορείτε να επισκεφθείτε το σύνδεσμο http://act.oceanconservancy.org/pdf/Marine_Debris_2011_Report_OC.pdf
ΑΠΟ-nautilia.gr
